بررسی فرایندهای تولید کننده ذرات سیلت کوارتزی در رسوبات لس استان گلستان

موضوع بحث انگیز در تئوری های تشکیل لس، منشأ دانه های کوارتز در اندازه سیلت است که بخش عمده ای از نهشته های لس را تشکیل می دهد. سایش در محیط های یخچالی و بادی، هوازدگی فیزیکی و شیمیایی، فورآن های آتشفشانی و فرایندهای رودخانه ای همگی قادرند ذرات سیلت کوارتزی را در حجم زیاد تولید کنند. از سوی دیگر, هنوز بحث های زیادی در باره منشأ رسوبات لس مناطق مختلف جهان وجود دارد. بدون شک با بررسی بافت سطح دانه های کوارتز می توان سهم محیط های مختلف در ارائه سیلت برای تشکیل این نهشته ها را ارزیابی کرد که خود می تواند راه گشای مناسبی در کشف منشأ این رسوبات باشد. لذا در این تحقیق, بافت سطح ذرات کوارتز در اندازه های 350-105 میکرون و 105-75 میکرون در هفت نقطه از رخنمون های لس استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت و بدین وسیله محیط های اصلی و فرعی تولید سیلت برای این رسوبات ارزیابی گردید. بر اساس نتایج حاصل، بافت سطح دانه از نوع شکستگی های صدفی، موازی و نیمه موازی، پله ای و برجستگی های تیز و زاویه دار در اغلب ذرات کوارتز مشاهده می شود. از سوی دیگر, در برخی از دانه های کوارتز بافت سطح دانه از نوع حفره های انحلالی نامنظم و دانه هایی با لبه های گرد شده به طور محدود قابل مشاهده است. بر اساس نتایج حاصل فرایند های یخچالی محیط اصلی تولید ذرات سیلت برای تشکیل نهشته های لس گلستان است و محیط های رودخانه ای و هوازدگی شیمیایی اهمیت کم تری در تولید سیلت کوارتزی دارند.